İnsanın Eğitiminde Çevre Daha Önemlidir

İnsanın eğitiminde çevre daha önemlidir. İnsan eğitimi dediğimizde bunu öğretimle kısıtlamak yanlış olur. Çünkü eğitim hayatın her safhasında karşımıza çıkar. Sadece okulda görülen eğitim, maalesef hayatı öğrenmeye yetmiyor.

Çocuklarla başlayalım. Çocuk hamur gibidir. Ne şekil verirsen öyle olur. Bir kaba su doldurmak gibi. Okul öncesi eğitim de bu yüzden önemlidir. Nitekim Peygamberimizin (sav) şöyle buyurduğu rivayet edilir: “Her doğan çocuk muhakkak İslam fıtratı üzerine doğar. Sonra annesiyle babası onu Yahudi, yahut Nasrani (Hıristiyan), yahut Mecusi yapar.” Yani çocuk küçük yaşta gördüklerini hayatında yaşar. Çocuk okuldan değil, çevreden aldığı tepkilere, eğitime göre hayatını şekillendirir. Zaten çocuk lisanını önce çevresinden kazanır.

Okul eğitimi kısıtlıdır. İnsan, hayatının ileriki dönemlerinde okuldan değil, çevresinden aldığı tepkilere göre hareket eder. Ayrıca hayat dersi okuldan değil çevreden alır. Hayat dersini alanların güzel bir tabiri vardır: “Hayat üniversitesinden mezun oldum.”

Okul eğitimi her zaman belli bir müfredat üzerinden hareket ederken sürekli değişen dünyanın hızına erişemez.Okul eğitimi çevreyi, sosyal hayatı göz önüne alarak ders vermez. Örnek olarak Uzak Doğu felsefesini ve savunma sporlarından birini öğrenen kişinin sokakta dayak yiyince daha büyük ders alacağı da bir gerçektir. Kırsal yerleşmelerde de köylü vatandaşlarımız traktör kullanmayı babalarından öğrenmektedir.

Okul eğitimi her kesime genel bakar. Bunun kanıtı hedefini doktor olmaya, hedefini öğretmenliğe, hedefini çiftçiliğe dikenlerin aynı eğitimi almasıdır. Okul merkezi işlevde bulunduğundan, insan okulda aldığı eğitim sürece hayata dair bir kazanç sağlayamamıştır.

Okul eğitiminin çevreyle kıyaslandığında ortaya çıkan sonucu değerlendirelim: Bankadan para çekmek, ev geçindirmek, arkadaşlarıyla oyun oynarken kazanma duygusunu yaşamak, sıkı pazarlık yapabilmek veya hayata dair bir izlenim bırakmak daha çok çevrenin ağır bastığından kaynaklanır. Okul bu konuda bize yeterli destek sunmaz.

Arkadaş çevresi insan hayatı için her zaman önemli bir yer teşkil etmiştir. İnsan, çevresinde olup bitene göre davranır. Eğer çevresindekiler kendine benziyor ve yapabilecekleri en iyi şeyi yani koşmayı tercih ediyorsa Hüseyin Bolt gibi olur. Eğer insanın ailesi şiddet öğesi taşıyor ve hatta caniliğe kadar gidiyorsa Adolf Hitler gibi olur. Eğer insanın devleti halka komplolar ve baskılar uyguluyorsa Küba’yı deviren Che Guevara gibi veya İhtilâlı başlatan Fransızlar gibi olur. Aynı şekilde peygamber olmadan önce Hz. İbrahim de, devlet baskı yaptığı için haklarını arayan Fransızlar gibi çevresinde yanlış yapan insanlar gördüğü için doğru yol arayışına geçmiş, bizlere büyük timsal ve sonucuna Allah'ın bulunabileceğini ders vererek göstermiştir.

Eski çağlarda yaşayan insanların gidip öğrenim göreceği bir okul olmamasına karşın yazıyı bulmaları, hayvan avlamayı öğrenmeleri, yerleşik hayata geçmeleri ve insanlığa katkısı olan birçok değişikliğe yol açmaları çevreden öğrenimleriyle gerçekleşmiştir.

Ünlü kişilerden örnek vermek gerekirse, Albert Einstein’ın hayatını okuyan herkes, okuduğu tüm okullarda gördüğü eğitimi beğenmeyip kendi yolunu çizdiği ve sonucunda E=mc2 yani izafiyet teorisini bulduğunu bilir. Soruyorum sizlere:Isaac Newton yerçekimi kanununu okuldan aldığı eğitimle mi bulmuştur? Ya da Graham Bell?

Bunca önemli örneklerden sonra, sizce de hâlâ çevre, okula göre insan eğitiminde daha fazla yere sahip değil mi?